Wonen in de toekomst: aanpassen aan klimaatverandering

Wonen in de toekomst

Hoe pas ik mij aan klimaatverandering aan en leef ik comfortabel zonder extra te betalen?

Klimaatverandering gaat de komende jaren voor iedereen een steeds belangrijkere rol spelen, ook voor jou. Daarom ondernemen steeds meer woningcorporaties en huiseigenaren verschillende stappen om hun woningen aan te passen aan de verwachte klimaatomstandigheden van de toekomst. Denk maar aan isolatie of het plaatsen van zonnepanelen. Misschien doe jij als bewoner ook al iets om het klimaat een handje te helpen en tegelijkertijd wat kosten te besparen. Zoals het gebruik van ledlampen of de thermostaat een graadje lager zetten.

Hoewel dit laatste wel geld kan besparen, kan het ook minder comfort betekenen. Om ervoor te zorgen dat jij er in de winter toch betaalbaar warm bij zit, nemen woningcorporaties verschillende maatregelen. Maar hoe zit het met de zomer? Door klimaatverandering zullen we in de toekomst vaker te maken krijgen met (extreme) hitte en droogte. Daarnaast zullen stormen waarschijnlijk vaker voorkomen en heviger worden, wat kan leiden tot wateroverlast en schade aan en in je woning.

Aanrader: Bekijk deze korte video van Huisje Boompje Beter om snel te weten te komen wat klimaatverandering voor jou betekent en hoe je zelf gemakkelijk kunt bijdragen!

Wat is klimaatverandering?

Klimaatverandering heeft overal ter wereld invloed en gaat niet aan Nederland voorbij. Misschien denk je bij klimaatverandering aan het smelten van poolijs en de stijgende zeespiegel, of aan de hevige overstromingen die je soms in het nieuws ziet. Maar ook hier in Nederland merken we de gevolgen van het veranderende klimaat.

Wat betekent dat voor ons Nederlanders? Allereerst zien we dat de winters gemiddeld warmer en natter worden en dat er in de zomer vaker hittegolven voor komen, die ook nog eens heviger zijn en langer duren dan vroeger. Daarbij gaan de zomers gekenmerkt worden door langere droge periodes. Als het langdurig droog is, kan de grond uitdrogen. Dit zorgt er enerzijds voor dat water minder goed weg kan zakken in de grond en anderzijds kan dit leiden tot scheuren in de fundering van huizen, met schade als gevolg. Echter is het niet alleen droogte. In de zomer is er ook vaker sprake van hevige buien die voor wateroverlast zorgen.

Waardoor verandert het klimaat?

Klimaatverandering wordt veroorzaakt doordat wij als mensheid de afgelopen decennia steeds meer CO2 zijn gaan uitstoten. Deze CO2 komt vrij bij de productie en het transport van spullen, maar ook bij veel activiteiten die we dagelijks ondernemen. Denk hierbij aan het kopen van kleding, elektrische apparaten, meubels, boodschappen en anderen spullen. Maar ook autorijden, de verwarming aanzetten en alles waarvoor elektriciteit nodig is - koken, tv kijken, koffie of thee zetten - zorgen voor CO2-uitstoot.

Het is niet realistisch om te zeggen dat je geen CO2 meer mag uitstoten. Tegelijkertijd is het wel belangrijk om te beseffen dat bijna alles wat we doen CO2 uitstoot en dus invloed heeft op het klimaat. Dit betekent ook dat iedereen kan bijdragen aan een beter klimaat!

Wie krijgen te maken met klimaatverandering en wat is klimaatadaptatie?

Het is belangrijk om te begrijpen dat klimaatverandering op meer dingen invloed heeft dan alleen op het weer. Het beïnvloedt je woning, je tuin, de planten en dieren in je omgeving en ook jou en je buren!

Deze gevolgen zijn vaak negatief, maar kunnen beperkt worden als we ons aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Het aanpassen aan klimaatverandering wordt klimaatadaptatie genoemd. Met klimaatadaptatie kun je de negatieve effecten van klimaatverandering voor jezelf en je omgeving tot een minimum beperken. Dit betekent dat we niet alleen moeten proberen om klimaatverandering tegen te gaan, maar ook dat we actie moeten ondernemen om ons aan te passen aan de veranderingen die al gaande zijn.

Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering voor mij en wat kan ik doen?

Zoals we al eerder aangaven, worden we in Nederland geconfronteerd met de gevolgen van klimaatverandering. Om deze effecten te beperken, is het nodig dat we ons allemaal een beetje aanpassen. Dat is niet altijd makkelijk en sommige mensen voelen zich misschien machteloos omdat ze niet voldoende geld hebben om te investeren in klimaatadaptatie. Het goede nieuws is dat investeren lang niet altijd nodig is om een verschil te maken. Iedereen kan op zijn of haar eigen manier een bijdrage leveren. Hier zijn een paar tips om je woning en tuin toekomstbestendig te maken:

1. Voorkom hitte: tijdens periodes van (langdurige) hitte kan de temperatuur in je huis en tuin flink stijgen. Het kan zo warm worden dat je gaat zweten zonder enige inspanning, of dat je 's nachts slecht slaapt. Dit kan leiden tot irritaties, stress en vermoeidheid, wat het minder prettig maakt om in je eigen huis te zijn.

De beste manier om dit te voorkomen, is door voldoende groen in je tuin te hebben. Zorg dat dit groen natuurlijke schaduwplekken in je tuin creëert en zo min mogelijk zonnestraling op en in je huis toelaat. Dit bied je de mogelijkheid om, zelfs als het erg warm is, lekker buiten in de schaduw te zitten. Een klein briesje kan dan voor heerlijke verkoeling zorgen. Als je de mogelijkheid hebt, helpt het nog meer om een kleine vijver of waterpartij in je tuin aan te leggen. In de winter, als het groen geen blad meer heeft, schijnt de zon lekker je huis binnen.

Daarnaast zijn er maatregelen die niet iedereen zelf kan nemen, maar die wel voordelen voor jou kunnen hebben. Denk bijvoorbeeld aan het aanleggen van een groen dak of het plaatsen van zonwering, die beiden voor verkoeling zorgen. Ben je geen huiseigenaar? Vraag dan bij je verhuurder of woningcorporatie naar de mogelijkheden.

2. Voorkom wateroverlast: hevige regenbuien kunnen voor wateroverlast in je woning zorgen. Misschien heb je wel eens beelden gezien van ondergelopen straten en huizen. Vaak ontstaat deze overlast omdat de straat en de omgeving te veel 'versteend' zijn. Misschien heb je zelf een tuin die bijna helemaal vol ligt met tegels, of ken je iemand die dit heeft. Tegels laten het water niet goed wegzakken in de grond. Bij een hevige regenbui blijft het water op de tegels staan en kan het alleen via het riool wegstromen. Als het riool deze grote hoeveelheden water niet aankan, blijft het water op straat of in de tuin staan en kan het uiteindelijk je woning binnendringen. Dit kan schade aan je vloer en meubels veroorzaken en kan, bij herhaaldelijke wateroverlast, leiden tot vochtproblemen en schimmel in je huis.

De beste oplossing hiertegen is om zo veel mogelijk natuurlijk groen in je tuin aan te brengen. Een goede vuistregel is om te streven naar 30% tegels en 70% groen. Veel woningcorporaties bieden kortingen op of zelfs gratis regentonnen aan. Deze zijn ideaal voor het opvangen van overtollig regenwater en voor het bewateren van je planten! Vraag eventueel bij je woningcorporatie naar de mogelijkheden.

Alle bovenstaande oplossingen zijn relatief eenvoudig toe te passen, kosten weinig tot niets en kunnen een groot positief effect hebben op je wooncomfort. Het is bewezen dat veel groen een positief effect heeft op het geluksgevoel van mensen: meer groen is meer geluk! Bovendien kunnen hitte en wateroverlast leiden tot ongemak, vermoeidheid en stress, wat allemaal slecht is voor je wooncomfort. Tot slot kan je ook geld besparen door deze maatregelen te nemen. Door wateroverlast te voorkomen, voorkom je namelijk ook schade aan je vloer en meubels - schade waarvoor lang niet iedereen goed verzekerd is.

Hoe moet het (niet)?

Helaas merken we dat steeds meer mensen overwegen om een airco aan te schaffen nu het steeds vaker en langer heet is. Het is belangrijk om te begrijpen dat een airco een energie-intensieve en dure manier van koelen is. Met een airco pak je het probleem niet aan bij de oorsprong, namelijk het voorkomen dat het te warm wordt in je woning. Dat doe je wél met het creëren van schaduw en het beperken van de buitentemperatuur door middel van groen! 

Ter vergelijking: een airco verbruikt ongeveer 2200 watt aan stroom per uur, terwijl een gemiddelde ledlamp slechts 3 watt verbruikt. Je kunt je dus voorstellen dat de energiekosten aanzienlijk kunnen stijgen bij het gebruik van een airco. Daarbij komen ook nog de aankoopkosten, die variëren tussen de €200 en €2.000. Het is dus zowel voor je portemonnee als voor het milieu verstandiger om te investeren in natuurlijke koeloplossingen zoals schaduw en groen in en rondom je huis.

Luchten!

Nu woningen steeds beter geïsoleerd worden, blijven warmte en kou langer buiten. Maar dat werkt ook andersom. Als het eenmaal warm is binnen, kan het moeilijk zijn om de koelte van buiten naar binnen te halen. Dit vraagt om aanpassingen in ons gedrag. Naast het tegenhouden van zonnestralen is het belangrijk om op warme dagen overdag ramen, deuren en gordijnen gesloten te houden om zo veel mogelijk warme lucht buiten te houden. Als hitte lang aanhoudt, zet dan 's ochtends vroeg en 's avonds laat of 's nachts ramen en deuren tegen elkaar open zodat er een frisse bries door je huis kan waaien. Dit is een eenvoudige maar effectieve manier om de temperatuur in je woning te beheersen zonder extra kosten of energieverbruik.

Je hoeft het niet alleen te doen!

Tot slot is het belangrijk om te weten dat je er niet alleen voor staat. Elk jaar zijn er verschillende evenementen waar woningcorporaties en gemeenten aan deelnemen om bewoners te helpen hun tuin te vergroenen. Vaak kun je gratis planten ophalen en worden je oude tegels gratis aan huis opgehaald! Een voorbeeld van zo'n evenement is het NK Tegelwippen van Stichting Steenbreek. Vraag aan je woningcorporatie of gemeente of ze hieraan deelnemen.

Daarnaast is het altijd een goed idee om vragen te stellen aan je woningcorporatie of gemeente. Vraag bijvoorbeeld aan je woningcorporatie of je zonnepanelen, zonwering of een regenton kunt krijgen. Informeer bij de gemeente of er subsidies zijn om te verduurzamen en of er hulp beschikbaar is voor mensen die niet in staat zijn hun tuin zelfstandig te onderhouden.

Hoe meer mensen deze vragen stellen, hoe meer de corporatie en gemeente inzien dat ze actie moeten ondernemen. Zo kunnen we samen werken aan een koelere, groenere en aangenamere woonomgeving, die beter bestand is tegen de uitdagingen van de klimaatverandering.

Dit artikel is geschreven door Rik Beumers en Roan Hermenet,

studenten van de HAN, tijdens hun masterstudie circulaire economie, gedateerd 24 mei 2023.